- Życie codzienne w okupowanym mieście w okresie II wojny światowej

Życie codzienne w okupowanym mieście w okresie II wojny światowej

15 kwietnia 2020

Cele kształcenia- wymagania ogólne

Uczeń :
• wyszukuje oraz porównuje informacje z różnych źródeł i formułuje wnioski;
• umieszcza wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie;
• tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł;
• wyjaśnia związki przyczynowo -skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Uczeń :
• analizuje źródła ikonograficzne i pisane;
• omawia wpływ wojny na życie codzienne mieszkańców Siedlec;
• wskazuje problemy mieszkańców miasta związane z trwającą wojną;
• odróżnia postawy dobre od sprzecznych z dobrem społecznym ;
• dostrzega znaczenie współdziałania i pomocy w przetrwaniu w trudnych czasach;
• pobudza zainteresowanie historią regionu;
• kształtuje w sobie takie cechy i postawy jak: empatia, ciekawość, współczucie, wrażliwość;
• poznaje teksty źródłowe dotyczące historii miasta;
• pogłębia wiedzę na temat historii Siedlec jako miasta wielowyznaniowego;
• potrafi publicznie zaprezentować efekty swojej pracy;
• wyszukuje informacje z różnych źródeł;
• doskonali umiejętność pracy indywidualnej, w grupie i wypowiadania się na forum;
• potrafi dzielić się zadaniami.

Metody
• praca z teksem źródłowym
• praca ze źródłami ikonograficznymi
• praca z wykorzystaniem techniki dramowej -wejście w rolę
• praca w grupie
• rozmowa nauczająca

Środki dydaktyczne
• kserokopie materiałów źródłowych oraz kopie cyfrowe dokumentów dotyczących II wojny światowej z zasobu Archiwum Państwowego w Siedlcach

PRZEBIEG LEKCJI

Wprowadzenie

Nauczyciel zapisuje temat zajęć i informuje uczniów, że celem lekcji będzie przedstawienie położenia ludności cywilnej w okresie okupacji podczas II wojny światowej na przykładzie mieszkańców Siedlec. Źródłem będą afisze okupacyjne z czasów II wojny światowej z powiatu siedleckiego z lat 1940 -1944, a także inne materiały z tego okresu, przechowywane przez Archiwum Państwowego w Siedlcach.

Zarządzenia wydawane przez Niemców podczas II wojny światowej były narzędziem kontroli nad podbitym terenem, doskonale obrazują politykę władz niemieckich wobec ludności polskiej, ich stosunek do Żydów oraz eksploatację materialną zajętego terenu.

Zarządzenia wydawane przez starostów niemieckich podawano do wiadomości publicznej w formie afiszów i plakatów, przesyłano do burmistrzów i wójtów gmin, którzy mieli obowiązek rozplakatowania ich na swoim terenie. Dotyczą: ograniczeń handlu i regulacji cen detalicznych na produkty spożywcze, kar nakładanych na społeczeństwo za pomoc udzielaną jeńcom wojennym i Żydom, przynależności do tajnych organizacji oraz organizowania ruchu oporu, eksterminacji ludności żydowskiej i polskiej, deportacji na przymusowe roboty do Rzeszy, zajęcia mienia, kontyngentów i podatków.

Rozwinięcie

Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda grupa otrzymuje inny zestaw materiałów źródłowych obrazujących rzeczywistość II wojny światowej.

Uczniowie otrzymują zadanie analizy źródła, przyjęcia roli osoby występującej na fotografii lub przedstawienia sytuacji, którą przedstawia dokument.
Uczniowie mają 30 minut na przygotowanie wypowiedzi.

Materiały dla grup

Grupa I

Źródło: Kopie dokumentów z zespołu archiwalnego Zbiór afiszów okupacyjnych powiatu siedleckiego 1940-1944, z zasobu Archiwum Państwowego w Siedlcach. 
Zapoznajcie z materiałami źródłowymi i odpowiedzcie na pytania.
1. Kto wydawał zarządzenia w okresie II wojny światowej na terenie okupowanej Polski?
2. Do kogo były kierowane te zarządzenia?
3. W jakim celu wydawano zarządzenia?
4. Co sądzisz o skuteczności wydawania takich zarządzeń?
5. Czego dotyczą wydawane zarządzenia ?
6. Co to za rodzaj źródła?
7. Dlaczego Niemcy tworzyli getta, jakie panowały tam warunki ?
8. Do czego mogło doprowadzić człowieka życie w takiej rzeczywistości?
9. Jakie były motywy zagłady Żydów ?
10. Jakimi uczuciami kierowali się tworzący getta?
11. Czy znasz ludzi, którzy ratowali lub pomagali Żydom w czasie II wojny światowej?
12. Jakie masz odczucia czytając te zarządzenia?

Grupa II

Źródło: Kopie dokumentów z zespołów archiwalnych Zbiór afiszów okupacyjnych powiatu siedleckiego 1940-1944 oraz Akta miasta Siedlce 1781-1950 dotyczących II wojny światowej z zasobu Archiwum Państwowego w Siedlcach.

• Akta miasta Siedlce 1781-1950
sygn. 77: Dziennik wydarzeń miasta Siedlce 1944-1945
sygn. 83: Sprawy rejestracji zbrodni niemieckich 1945 r.
sygn. 2363: Wykaz budynków spalonych lub zburzonych w czasie działań wojennych w roku 1939 na terenie miasta Siedlec
sygn. 2364: Wykaz budynków spalonych lub zburzonych w czasie działań wojennych w roku 1944 na terenie miasta Siedlec

• Zbiór afiszów okupacyjnych powiatu siedleckiego 1940-1944
sygn. 11: Ogłoszenie dotyczące utworzenia getta w Siedlcach
sygn. 7: Ogłoszenie w sprawie godziny policyjnej
sygn. 4: Zarządzenie o zachowaniu się w miejscach publicznych

Zapoznajcie z materiałami źródłowymi i odpowiedzcie na pytania.
1. Czego dotyczą materiały źródłowe?
2. Jaka była sytuacja ludności cywilnej w czasie II wojny światowej?
3. Do czego mogło doprowadzić człowieka życie w takiej rzeczywistości ?
4. Porównaj stan ludności Siedlec według wyznań w 1940 roku.
5. Jakie straty poniosła ludność Siedlec w okresie II wojny światowej?
6. Jaki to rodzaj źródła?
7) Czy w dzisiejszych czasach prowadzone są na świecie konflikty zbrojne, w jakich rejonach świata?
8. Jaka jest sytuacja ludności cywilnej w rejonach objętych konfliktami zbrojnymi?
9. Co można zrobić żeby im pomoc ? Czy znasz organizacje, które pomagają ludności cywilnej, żyjącej na terenach objętych działaniami wojennymi, wymień je?

Grupa III

Źródło: Fotografie z okresu II wojny światowej.

Zapoznajcie z materiałami źródłowymi i odpowiedzcie na pytania.
1. Kogo i w jakiej sytuacji przedstawia fotografia?
2. Jak wyglądają ludzie, jak są ubrani?
3. Jak wygląda rzeczywistość przedstawiona na fotografii?
4) Jaka była sytuacja ludności cywilnej na okupowanych terenach w czasie II wojny światowej?
5. Jaki to rodzaj źródła?
6. W jakich okolicznościach powstała ta fotografia?

Na podstawie materiałów przeprowadźcie wywiad z osobą występującą na fotografii na temat jej życia w okupowanym mieście. Przydzielcie sobie rolę. Tak pokierujcie wywiadem, aby zawrzeć jak najwięcej informacji o sytuacji życiowej i materialnej w omawianym okresie.

Grupa IV

Źródło: Wspomnienia Idy Jom Tow ( Tenenbojm), Zagłada Siedlec, [w:] Księga pamięci gminy Siedlce, Buenos Aires 1956.
Księga pamięci gminy Siedlce została opracowana na przełomie lat 40 i 50 przez żydowskie ziomkostwa siedleckie z różnych stron świata m.in. z Argentyny, USA, Izraela, wydana w 1956 roku w Buenos Aires. Kopia przechowywana jest w Archiwum Państwowym w Siedlcach.

Zapoznajcie z materiałami źródłowymi i odpowiedzcie na pytania.
1. Kto jest autorem wspomnień?
2. O jakich wydarzeniach i sytuacjach mówi autorka?
3. Jaka była sytuacja społeczności żydowskiej w Siedlcach w czasie II wojny światowej?
4. Jak oceniacie postawę mieszkańców Siedlec wobec trudnej okupacyjnej rzeczywistości?
5. Jaki to rodzaj źródła?
6. Czy znasz inne relacje ludzi, którzy ratowali lub pomagali Żydom w czasie okupacji?
7. Wyjaśnij pojęcia Holocaust, Zagłada.
8. Jakie masz odczucia po przeczytaniu wspomnień Żydów ocalałych z Holocaustu?

Wyobraźcie sobie, że jesteście na miejscu zdarzenia, które opisuje autorka, i musicie zrobić z niego sprawozdanie. Treść sprawozdania zapiszcie w zeszycie.

Podsumowanie

Nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje zajęcia, każdy z uczniów samodzielnie sporządza krótką notatkę oddającą ogrom tragedii wojny.

Praca domowa

Jak rozumiesz słowa Zofii Nałkowskiej „Ludzie ludziom zgotowali ten los”?

Oprac. Beata Troć